De wetenschappelijke naam van de ijsbeer is Ursus Maritimus. Letterlijk betekent dat zeebeer. Dat komt omdat ijsberen meer tijd in water verblijven dan elke andere beer. Een mannetje noem je een beer, een vrouwtje is een zeug.
Hoeveel ijsberen zijn er? Biologen denken dat er tussen de 22.000 en 27.000 ijsberen zijn.
Waar leeft de ijsbeer? IJsberen leven op de noordpool.
Familie van de ijsbeer De familie van de ijsbeer is de grizzlybeer.
Hoe zijn ijsberen ontstaan?
Ongeveer 100.000 jaar waren er alleen grizzlyberen. Op een dag ontstond er een scheur in de aarde. Daardoor werden sommige grizzlyberen gescheiden van de rest. Ze dreven af op een ijsschots. Al snel pasten de beren zich aan aan hun nieuwe leefomgeving. Zo ontstonden de ijsberen.
Hoe groot is een ijsbeer? Gemiddeld is een ijsbeer 2,5 meter lang.
Hoe zwaar is een ijsbeer? Mannetjes wegen tussen de 400 en 600 kilo. Vrouwtjes wegen tussen de 300 en 400 kilo. Maar als een vrouwtje zwanger is, weegt ze net zoveel als een mannetje. De zwaarste ijsbeer ooit was 1002 kilo!
Hoe oud wordt een ijsbeer? IJsberen worden meestal tussen de 15 en 18 jaar oud. De oudste ijsbeer die ooit heeft bestaan, werd 41 jaar.
Wat eten ijsberen?
Het voedsel van ijsberen heb jij liever niet op je bordje liggen. Ze houden van veel vet en eten zelfs voedsel dat al aan het rotten is. Soms eten ze zeewier. Ze kauwen niet veel, het liefst slikken ze grote stukken in één keer naar binnen.
Hun lievelingskostje is de zeerob. Maar ijsberen lusten ook graag zeehonden, walrussen en walvissen. Normaal gesproken eten ze alleen het vet, de huid en de ingewanden. Het vlees laten ze voor andere dieren liggen.
In het begin van de herfst gaat de ijsbeer op zoek naar resten van walvissen en walrussen. Hij eet zo veel mogelijk, tot hij helemaal propvol zit. Dan heeft hij genoeg voorraad om de winter door te komen. In de winter is het namelijk heel moeilijk om voedsel te vinden.
En wat ijsberen ook lekker vinden… mensenvlees! Als je te dicht in de buurt van een ijsbeer komt, kan hij je doden. Meestal is het dan een jonge beer of een moederbeer met jongen. Zij hebben namelijk de meeste moeite om voedsel te vinden.
Maar een ijsbeer kan ook heel lang zonder eten. Ooit was er een ijsbeer die acht maanden niet at!
Hoe jagen ijsberen?
Jouw eten ligt ‘s avonds klaar op je bord. IJsberen moeten zelf op jacht naar eten. Zo doen ze dat: zeerobben moeten regelmatig ademhalen boven water. De ijsbeer kan de zeerob ruiken en wacht net zo lang tot hij naar boven komt om te ademen. Met zijn klauwen geeft de ijsbeer de zeerob een harde klap. Eet smakelijk!
Soms besluipt een ijsbeer zijn prooi. Door het witte ijs is de witte beer bijna onzichtbaar. Bijna ja, want alleen zijn neus is te zien, die is pikzwart! Als de ijsbeer zijn prooi besluipt, houdt hij zijn poot voor zijn opvallende neus. Soms verstopt hij zijn neus achter een stukje ijsschots. Die duwt hij steeds een stukje vooruit richting zijn prooi. En dan slaat hij toe. Slim, toch?
Hoe blijven ze warm en droog?
De ijsbeer heeft twee lagen vacht. Een bovenlaag en een onderlaag. De bovenlaag is gemaakt van lange, vette haren. Die zorgen ervoor dat de beer droog blijft. Doordat de haren vet zijn, blijft er geen water inzitten. Als de ijsbeer uit het water komt, hoeft hij zich alleen maar uit te schudden, net als een hond.
De onderlaag is een zachte laag van haren en vet, die dik en warm is. Er zitten een heleboel kleine ruimtes tussen de haren. Die ruimtes houden de warme lucht vast, zodat de ijsbeer het niet koud krijgt.
Als een ijsbeer in slaap valt op een dag dat het sneeuwt, krijgt hij een deken van sneeuw over zich heen. Toch krijgt de beer het niet echt koud. Er zitten namelijk kleine ruimtes met lucht tussen de sneeuwvlokken op de grond. Net als tussen de haren van de ijsbeer. Daar blijft de warmte in hangen. Echt koud zal hij het dus niet krijgen. De dikke laag sneeuw beschermt juist tegen de kou en de hevige wind.
Die ruimtes met lucht zorgen er ook voor dat ijsberen blijven drijven. Net als een strandbal met lucht erin. Alsof ijsberen altijd een zwemvest dragen.
Gevaren voor de ijsbeer
Volwassen ijsberen zijn de grootste en sterkste dieren op de noordpool. Toch moeten ze altijd op hun hoede zijn. Bijvoorbeeld voor andere ijsberen. Tijdens een gevecht kan een ijsbeer gewond raken of zelfs doodgaan. En de jonge beertjes hebben het ook niet gemakkelijk. Ze moeten dicht bij hun moeder blijven, anders lopen ze de kans opgegeten te worden door hun eigen vader! Die ziet de jonge beertjes namelijk niet als zijn eigen kinderen, maar als een lekker hapje!
Ook het ijs is ontzettend gevaarlijk. De ijsschotsen bewegen, dus je kunt er makkelijk vanaf vallen en gewond raken. Een gewonde babybeer wordt dan achtergelaten door zijn moeder. Het kost de moederbeer te veel energie om een gewond jong mee te nemen. Bovendien is het ijsberengezin dan kwetsbaar voor vijanden.
Ook eskimo’s vormen een groot gevaar voor de ijsberen. Al duizenden jaren jagen eskimo’s op de beren. Ze gebruiken het vlees als voedsel en de huid voor kleding en beddengoed. Tegenwoordig zijn er regels voor de jacht en op bepaalde plekken is de jacht verboden.
Toch is de mens nog altijd de grootste vijand van de ijsbeer.
Zwangere ijsbeer
In de lente gaat een mannetje op zoek naar een vrouwtje om te paren. Het mannetje volgt de voetsporen van een vrouwtje. Hoe hij weet dat die voetstappen van een vrouwtje zijn? Geen idee! Sommige mensen denken dat het vrouwtje een geur afgeeft via haar voetzolen. Andere mensen denken dat het mannetje de geur van de plas van het vrouwtje volgt.
In ieder geval kan een mannetje een vrouwtje volgen. Maar hij is niet alleen! Meestal volgen meerdere mannetjes één vrouwtje. De sterkste beer zal uiteindelijk met het vrouwtje paren. Maar eerst moet worden uitgevochten wie het sterkst is, net zo lang tot één van de beren opgeeft.
Het mannetje en het vrouwtje blijven ongeveer een week bij elkaar. Ze paren meerdere keren. Daarna gaat het mannetje weg. De zwangere ijsbeer moet dan minstens tweehonderd kilo aankomen, omdat ze heel veel energie nodig heeft om de jongen groot te laten groeien.
In oktober of november graaft het dikke ijsbeervrouwtje een hol onder de sneeuw. Daar is het wat warmer dan buiten, maar het vriest wel. Ze komt terecht in een lichte winterslaap. Ze gaat zelfs niet naar de wc. Eind december, begin januari worden de jonge ijsbeertjes geboren.
Geboorte
Baby-ijsbeertjes worden eind december, begin januari geboren. Meestal zijn het er twee. Ze zijn net zo groot als eekhoorntjes en wegen zo licht als een pakje boter. Ze zijn blind, kaal en doof. En ze hebben honger! Met hun kleine klauwtjes klimmen ze door de vacht van hun moeder op zoek naar een tepel om van te drinken. De baby’s hebben heel fijn haar en blijven warm door lekker tegen hun moeder aan te liggen. Hun energie krijgen ze van de vette moedermelk.
Zes weken oud
De baby-ijsbeertjes kunnen hun oogjes opendoen. Niet veel later komen ook de tandjes door. Daarna zijn de beren klaar om samen met moeder het hol te verlaten. Ze zijn inmiddels al hard gegroeid door de romige moedermelk. Die is ongeveer net zo vet als slagroom.
Eén jaar oud
De school begint! Moeder leert haar jongen alles wat nodig is om te overleven. De ijsbeertjes leren wat ze wel en niet kunnen eten. Ook leert moeder ze jagen. Ze weten nu dat ze moeten oppassen voor mensen en voor het gladde, bewegende ijs. Maar er zitten ook leuke kanten aan het ‘echte leven’. De ijsberen hebben ontzettend veel lol met elkaar. Ze spelen tikkertje, verstoppertje en nog veel meer andere spelletjes.
Twee en een half jaar oud
De kleine ijsbeertjes zijn zo klein niet meer. Het is moeilijk te zeggen wie de moeder is en wie de kinderen zijn. Door de vette moedermelk zijn de ijsberen groot en sterk geworden. Inmiddels eten ze ook vast voedsel. IJsberen gaan nu voor het eerst alleen op pad. Als de moeder weer klaar is om te paren, jaagt ze haar jongen weg. Die kunnen dan hun eigen leven gaan leiden. Soms blijven broers en zussen nog even bij elkaar. Maar uiteindelijk gaat toch ieder zijn eigen weg. Als ijsberen drie jaar oud zijn, kunnen ze zelf jongen krijgen.
Achttien jaar oud
De ijsbeer is moe. Ze heeft heel wat jonge ijsbeertjes op de wereld gezet en opgevoed. Nu heeft ze geen energie meer, haar taak is volbracht. Op deze leeftijd krijgt de ijsbeer het ook koud. Uiteindelijk zal het dier overlijden.
Vacht
Dacht jij dat ijsberen een spierwitte vacht hadden? Dan heb je het mis! De vacht lijkt misschien wit, maar als je goed kijkt, is hij eigenlijk geel. Dat komt doordat ijsberen vaak in de zon liggen te luieren!
Onder al die haren zit de huid van de ijsbeer. Die is pikzwart. Dat houdt de warmte goed vast op die ijskoude Noordpool. Ga maar eens met zwarte kleren in de zon liggen. Wedden dat je het bloedheet krijgt?
In mei of juni begint de ijsbeer zijn haren te verliezen. Het wordt dan ook warmer, dus heeft hij die dikke vacht niet nodig. Maar hij wordt niet helemaal kaal. Er beginnen meteen nieuwe haren te groeien voor de winter. Dat gebeurt elk jaar, net als bij katten en honden.
Ogen
Twee pikzwarte ogen kijken strak naar voren. Op zoek naar een prooi. IJsberen kunnen kleuren zien, maar niet zo goed als mensen. Dat is niet erg, want op de Noordpool is toch bijna alleen ijs, sneeuw en water.
Als er fel zonlicht op ijs of sneeuw schijnt, wordt dat teruggekaatst in je ogen. Dat kan pijn doen. Daarom zet je een skibril of zonnebril op tijdens het skiën. IJsberen doen dat ook. Huh? IJsberen met een zonnebril? Nou ja, bijna dan. Over hun ogen zit een beschermend laagje. Daardoor hebben ze niet zo’n last van die felle zon op het ijs. Slim, hè?
Neus
De neus van de ijsbeer is zwart. Soms zie je de beer op zijn achterpoten staan met zijn neus in de lucht. Waarom? Dan kan hij nog beter ruiken wat er allemaal voor lekkers in de buurt rondloopt en -zwemt. De ijsbeer heeft één van de beste neuzen ter wereld. Hij kan een zeehond ruiken die een meter onder het ijs zwemt en een kilometer ver weg is. Een ijsbeer kan dode walvissen of zeehonden zelfs op dertig kilometer afstand ruiken.
Wetenschappers hebben ooit een ijsbeer gevolgd die op 320 kilometer afstand voedsel kon ruiken. Stel dat die beer in Groningen zou wonen, dan zou hij het eten in Maastricht ruiken. Vreemd!
Bek
Een ijsbeer heeft 42 tanden in zijn bek. Hij gebruikt ze om eten te vangen, stukken vlees af te kluiven en andere beren bang te maken. De tanden van de ijsbeer zijn langer en scherper dan die van zijn familie, de grizzlyberen. Oppassen geblazen dus!
Dacht jij dat ijsberen een roze tong hadden, net als jij? Helaas! Hij is donkerblauw en zwart. Wel gebruiken ze hun tong om te proeven, net als jij.
Poten
IJsberen hebben vier grote poten die werken als sneeuwschoenen. Omdat de poten heel breed zijn, wordt het gewicht van de ijsbeer verdeeld. Zo kunnen ze over heel dun ijs lopen zonder er doorheen te zakken.
Hoe komt het dat een ijsbeer niet uitglijdt? Dat komt door zijn O-benen. Zijn tenen en nagels staan naar binnen toe. Ook heeft hij onder zijn poten een heleboel kleine kussentjes, net als een kat. Daardoor heeft hij grip op het ijs en glijdt hij niet makkelijk uit.
Aan iedere poot heeft de beer vijf tenen, net als jij. Aan het einde van elke teen zit een scherpe nagel. Daarmee pakt de ijsbeer voedsel op. Tijdens een ruzie krabben ijsberen elkaar met die nagels.
Tussen elke twee tenen zit een klein stukje huid. De poot lijkt daardoor op de staart van een zeehond. Zo kan de ijsbeer makkelijker zwemmen. Net als wanneer jij met flippers aan je voeten gaat zwemmen. Dan ga je ook veel sneller!
IJsberen hebben stevige poten. Dat moet ook wel, want er is een ijsbeer bekend die in één jaar 3220 kilometer liep. Dat is van Nederland tot Zuid-Frankrijk en terug!
Nek
IJsberen hebben een lange nek. Daardoor kunnen ze goed zien waar ze naartoe gaan. Mannetjes en vrouwtjes hebben wel verschillende soorten nekken. De nek van het vrouwtje is smaller dan haar kop, net als bij jou. Maar een mannetje heeft een veel dikkere nek. Die is groter dan zijn kop! Onderzoekers kunnen nooit een halsband om de nek van het mannetje doen, want die glijdt er gewoon vanaf.