Spreekbeurt over Orang oetan

Orang oetanDe orang oetan is één van de vier soorten mensapen. Net als de andere mensapen en de mens hebben ze geen staart. Ze zijn makkelijk te onderscheiden van de chimpansees, de bonobo’s en de gorilla’s, want de orang oetan heeft als enige lang, rood haar.

Orang oetans hebben opvallend lange armen. Een volwassen man heeft een reikwijdte van 2,5 meter! En dat terwijl hij maar ongeveer 1,5 meter lang is als hij rechtop staat. De lange armen komen goed van pas bij het klimmen. Orang oetans zijn echte boombewoners. Ze zijn heel lenig, maar je zal ze nooit van tak naar tak zien springen of slingeren. Als behoorlijk grote en zware dieren doe je op zo’n 40 meter hoogte maar liever wat voorzichtiger. Orang oetans zijn dan ook bedachtzame, langzame klimmers. Steeds houden ze zich met drie van hun vier handen en voeten vast, en proberen dan zorgvuldig of de volgende tak wel stevig genoeg is om ze te dragen. Pas dan laat hij weer een volgende hand of voet los. De voeten van een orang oetan lijken sterk op hun handen. Ze kunnen hun grote teen dan ook precies zo gebruiken als hun duim. Vooral als je veel moet klimmen zijn zulke voeten erg ‘handig’!

De meeste volwassen mannen hebben een groot, plat gezicht. Dit komt door de wangkwabben, die meestal op een leeftijd van 12 à 15 jaar beginnen te groeien. Met de wangkwabben maakt de orang oetan duidelijk dat je met een volwassen man hebt te maken; verder hebben die rare kwabben geen bijzonder nut. Hoewel… de vrouwtjes vinden mannen met wangkwabben wel bijzonder aantrekkelijk!

Waar leven Orang oetans?

Ooit hadden de orang oetans een heel groot verspreidingsgebied; veel groter dan tegenwoordig. In heel Zuidoost Azië kwamen orang oetans voor. Dat weten wij door de botten die bij opgravingen zijn gevonden. Al duizenden jaren geleden werden de orang oetans door de mens teruggedrongen en nu leven ze alleen nog op twee eilanden in Zuidoost Azië: op Borneo en Sumatra.

Orang oetans zijn echte regenwoudbewoners. Ze zijn afhankelijk van grote stukken ongerept bos. Bijna altijd verblijven ze boven in de boomkruinen. Alleen de oude mannetjes komen zo af en toe wel op de grond.

Wat eten Orang oetan?
Orang oetans zijn echte fruitliefhebbers. Ze eten een groot aantal soorten tropische vruchten. Deze zijn vaak niet makkelijk om te vinden. Sommige boomsoorten in de tropen hebben elk jaar vruchten, andere elke twee jaar en weer andere om de vijf jaar. Hoe de orang oetans precies weten wanneer en op welke plek welke vruchten rijp zijn, is nog steeds onbekend. Wel is bekend dat ze veel van hun moeder leren. Orang oetan kinderen blijven maar liefst zeven of acht jaar bij hun moeder; het langst van alle apen!
Je denkt misschien wel dat in het tropisch regenwoud altijd heel veel rijp fruit is te vinden, maar dat is niet zo. Soms moeten orang oetans enkele maanden lang hun honger stillen met jonge bladeren en boomschors. Ze kunnen dan ook in tijden van voldoende aanbod aan vruchten heel goed vet opslaan. Het vet dient als reserve voor slechte tijden.

Naast alle vruchten en andere plantaardige stoffen eten orang oetans ook wel eens eieren en jonge vogels die ze uit nesten halen. Heel soms blijken ze zelfs eekhoorns te eten. Zoiets is echter een uitzondering en vlees staat zeker niet regelmatig op hun menu.
Orang oetans

Familie
Orang oetans leven niet altijd samen met andere soortgenoten, zoals de andere mensapen. Ze kennen geen vaste groepen en trekken meestal in hun eentje door het bos. Een grote groep zou het ook erg moeilijk hebben om voldoende vruchten voor alle groepsleden te kunnen vinden. Hoewel orang oetans de meeste tijd alleen doorbrengen, kennen ze alle andere orang oetans in de buurt wel heel goed. Komen ze een soortgenoot tegen, dan verloopt deze ontmoeting meestal heel rustig.

Ze eten samen in een boom, blijven een poosje bij elkaar en vertrekken tenslotte weer, ieder een andere kant op. Als twee volwassen mannetjes elkaar ontmoeten, loopt het meestal wèl op een flinke ruzie uit. Om dat te voorkomen brullen de volwassen mannen ‘s ochtends hun ‘long-call’ door het woud: een zwaar, brommend geluid, waarmee ze aan elkaar laten weten, waar ze zich bevinden. Zo kunnen ze makkelijk uit elkaars buurt blijven.

Lange opvoeding
Een pasgeboren orang oetan weegt een kleine twee kilo. In de eerste paar maanden doet het niet veel anders dan zich aan moeders haar vasthouden en bij haar drinken. Pas met ongeveer een half jaar begint het orang oetan-kind zijn omgeving te verkennen. Het begint met klimmen en proeft wat stukjes fruit, die zijn moeder eet. Toch blijft het kind tot op een leeftijd van ongeveer vier jaar bij zijn moeder drinken.

Een jonge orang oetan moet heel veel leren. Hij blijft dan ook zeven of acht jaar in de buurt van zijn moeder om bij haar alle trucjes af te kijken. Zo leert hij bijvoorbeeld hoe je een stekelige schil moet verwijderen en welke gedeeltes van welke vrucht eetbaar zijn. Orang oetan-jongens verlaten hun moeder vlak voordat er een broertje of zusje geboren gaat worden. De orang oetan-meisjes blijven dan nog een jaartje, om bij hun moeder af te kijken hoe je een baby moet dragen, verzorgen en voeden. Pas als ze een jaar of 12 tot 14 zijn krijgen ze zelf hun eerste baby.

Vijanden
Orang oetans worden ernstig met uitsterven bedreigd. Het bos in Zuidoost Azië wordt in afschrikwekkend tempo gekapt. De orang oetans kunnen zonder bos niet leven. De nog overblijvende bosgebieden zijn vooral op Sumatra heel erg versnipperd, zodat de orang oetans niet meer van het een naar het andere gebied kunnen trekken. Een ander probleem is, dat de schattige orang oetan-baby’s in Aziatische landen graag als ‘huisdier’ gehouden worden. Dat is weliswaar verboden, maar toch is een groot aantal orang oetans slachtoffer van deze clandestiene handel. Van vrijwel iedere orang oetan-baby die in de handel komt is eerst de moeder gedood.

Dierentuinen over de hele wereld werken samen aan het voortbestaan van de orang oetans. Ook in Europa is er natuurlijk een fokprogramma (EEP) voor deze prachtige roodharige mensapen.
Wist je dat…
…je orang oetans niet zoomaar weer terug kunt zetten in het regenwoud?
Als een als ‘huisdier’ gehouden orang oetan in beslag wordt genomen, komt het in een opvangstation voor orang oetans terecht. Daar leert het hoe orang oetans in het bos kunnen overleven. In het beste geval kan het dier na enkele jaren ‘onderwijs’ in zo’n opvangcentrum in het woud worden teruggezet.

…de Nederlander Willie Smit één van de belangrijkste opvangcentra voor orang oetan-wezen op Borneo (Indonesië) heeft opgezet?
Dit centrum van de Stichting B.O.S. (Balikpapan Orangutan Survival) houdt zich niet alleen bezig met de opvang en terugplaatsing van orang oetans, maar ook met voorlichting aan de bevolking, stichting van reservaten, aanplant van nieuwe bossen, enzovoort.

…orang oetans in nesten van takken en bladeren slapen?
Ze bouwen hun nesten in de bomen. Het lukt volwassen orang oetans om binnen enkele minuten een lekker nest voor de nacht te bouwen. Jonge orang oetans doen er langer over, omdat ze tussendoor vaak met het nestmateriaal spelen.

…’orang oetan’ Maleis is en letterlijk ‘bosmens’ betekent?
In de legenden en verhalen van de bevolking van Sumatra en Borneo spelen orang oetans een belangrijke rol. Het zijn roodharige ‘mensen’, die hoog in de bomen leven.
http://www.nvdzoos.nl