Familie: ‘Felidae’. In het Nederlands: de katachtigen. Tijgers, leeuwen, panters en andere katten horen ook allemaal bij de familie Felidae. Die familie is weer verdeeld in geslachten. De lynx hoort tot het geslacht Felini: de kleine katten.
Grootte: Maximaal 1.30 meter lang en 75 cm hoog. Zo groot als een flinke herdershond dus.
Gewicht: Tussen de 18 en 36 kilo. Een gemiddelde lynx is 25 kilo.
Leeftijd: Ongeveer 12 jaar oud.
Meer over hun naam: De naam ‘Europese lynx’ is een beetje raar, want de lynx komt ook in Canada voor! En dat ligt helemaal niet in Europa. Eigenlijk zijn er twee hoofdsoorten van de lynx. Behalve de gewone lynx, is er ook nog de rode lynx. Ze zijn wel familie van elkaar, maar de rode lynx ziet er toch best anders uit, en mensen noemen hem meestal ‘bobcat’. In deze spreekbeurt hebben we het alleen over de gewone lynx. Deze lynxfamilie is weer verdeeld in een paar soorten: de Spaanse lynx, de Kaukasische lynx en de Canadese lynx.
Woonplaats: De verschillende soorten gewone lynxen hebben allemaal hun eigen plekje op aarde. De Canadese lynx woont in Canada en een stukje van Amerika. De Kaukasische lynx leeft in het noorden van Azië en Europa, vooral in Rusland en Scandinavië. En dan is er nog de Spaanse lynx. Die woont niet alleen in Spanje, maar ook in andere landen die in het zuiden van Europa liggen.
De lynx in Nederland
Heel lang geleden leefde de lynx in Nederland. Net als de wolf en de beer. Die leefden hier ooit gewoon in het wild. Totdat de mens op ze ging jagen.
Mensen houden niet van roofdieren. Ze zijn bang dat die kleine kindertjes opeten. Of dat ze alle schapen van de boer doden. En dus werden al die ‘gevaarlijke’ dieren uitgeroeid. We lieten er niet eentje over.Ook geen lynx.
Nu weten we dat dat onterecht was. In Duitsland en België bijvoorbeeld is nog nooit iemand aangevallen door een lynx. En er zijn nog nooit schapen door hem gedood. Zelfs geen kippetje. De lynx is een keurig dier. Mensen merken niet eens dat hij er is! Eigenlijk was het dus verkeerd om hem uit te roeien. Maar ja, bange mensen doen domme dingen.
De lynx komt terug!
In veel landen is de lynx uitgeroeid. Er zijn weinig plekken in Europa waar de lynx kon overleven. Maar het is hem toch gelukt!
Zo had je in Duitsland een heleboel rijke mensen die het leuk vinden om bijzondere dieren in hun grote tuin te hebben. Dat mocht niet, maar stiekem deden ze het toch. Vaak hadden zij ook een paar lynxen. Als die lynxen kleintjes kregen, wisten die mensen niet wat ze ermee moesten doen. Verkopen kon niet, dan werden ze betrapt. Dus werden de lynxen die ze over hadden, in het geniep in het bos losgelaten. Zo kwam de lynx weer terug in de Duitse bossen, en van daar uit sluipt hij door Europa. Hij krijgt jonkies en er komen er steeds meer. Elke lynx zoekt zijn eigen gebiedje op. Sommige kwamen in de Ardennen in België terecht.
Al lang wordt er in Nederland gepraat of de lynx terug moet komen. Sommige mensen willen lynxen uit het buitenland halen en hier in Nederland in het bos vrijlaten. Anderen vinden dat een slecht idee.
“Nederland is te klein voor de lynx”, zeggen zij. “We hebben niet meer genoeg bos. De lynx kan hier niet overleven.”
En zo praten die mensen al jaren. Het is een beetje een welles-nietes spelletje. Maar waarom zou de lynx daarop wachten? Misschien is hij al lang weer terug gekomen. Zo’n jonkie uit een Duits dierenparkje. Het grappige is dat niemand hem in de gaten heeft.
Is ie nou in Nederland of niet?
We weten niet zeker of de lynx al in Nederland is. Hij is namelijk hartstikke schuw. Hij jaagt pas als het donker wordt. Overdag verstopt hij zich op een rustig plekje. Daar ligt hij dan stilletjes te slapen. Door zijn schutkleuren zul je hem niet zien. Elke lynx heeft ook nog eens een vreselijk groot gebied. In zijn eentje heeft hij een stuk bos van kilometers groot! Die loop je niet makkelijk tegen het lijf.
Toch hebben mensen die in het bos wandelen wel eens iets gezien. Jammer genoeg waren dat mensen die er niet echt verstand van hebben. “Ik zag in de verte een groot beest!” zeggen ze dan. Maar welk beest precies, weten ze niet. En een foto hebben ze er ook niet van gemaakt.
Ook biologen hebben de lynx nog niet betrapt. Wat ze wél hebben gevonden, zijn sporen van de lynx. Lynx-poep bijvoorbeeld. Maar niet iedereen is het erover eens of die poep ook echt van een lynx was. “Welnee, die kan ook gewoon van een wilde kat zijn!”, beweren andere biologen. Zo weten we dus nog niks. Het is wél zeker dat er in Duitsland en in de Ardennen lynxen zitten. Daar zijn ze gezien door onderzoekers. Dus is het best mogelijk dat er ook een paar naar Nederland zijn gewandeld.
Een lynxen-leven
De lynx leeft alleen, net zoals de meeste grote katten. Alleen de leeuw leeft in groepen, en sommige jachtluipaarden doen het ook. Lynxen wonen graag in het bos. Elke lynx heeft een eigen gebied. Daarin wil hij dus geen andere lynxen tegenkomen. Die jagen namelijk op hetzelfde eten, en dat wil de lynx niet.
Het gebied van een lynx is erg groot. Je kunt kilometers lopen in het gebied van één lynx!
Ergens in zijn gebied heeft de lynx zijn woonhol. Dat maakt hij niet zelf: hij zoekt gewoon een holle boom, of een beschut plekje onder een omgevallen boom, of een grote spleet in de rotsen. Overdag slaapt hij daar. Door zijn schutkleur zul je hem niet zien. Pas ‘s avonds wordt hij wakker en gaat hij op jacht. Lynxen jagen op allerlei dieren: vogels en knaagdieren, maar ook op reeën en kleine herten.
Vijanden
Veel vijanden heeft de lynx niet, behalve dan de mens. Vroeger was ook de wolf een vijand van de lynx, maar tegenwoordig komt de wolf weinig meer voor. Lynxen die in de buurt van Nederland en België leven, hebben daar dus geen last van. Lynxen in Azië hebben soms de panter als vijand. Maar alleen als ze in hetzelfde gebied leven. Normaal gesproken zoeken ze elkaar niet op.
Geboorte
De paartijd van de lynx is elk jaar in februari en maart. Mannetjes vechten dan met elkaar om een vrouwtje te veroveren. Als dat is gelukt, maken ze het wijfje zwanger. Vrouwtjes-lynxen kunnen zwanger worden van één tot vier baby-lynxjes.
Verzorgen
Na 67 tot 75 dagen worden de jonge lynxjes geboren. Dat is iets meer dan drie maanden. Bij mensen duurt het wel negen maanden! Moeder lynx moet nu de kleintjes verzorgen. Vader lynx bemoeit zich daar niet mee.
Ogen
Het duurt nog 16 of 17 dagen voor de baby-lynxjes kunnen zien: dan gaan hun oogjes pas open.
Vertrek
Als de lynxjes 300 dagen oud zijn, verlaten ze hun moeder. Ze gaan hun eigen stukje bos zoeken. Ze móeten wel zelfstandig worden, want het is weer bijna februari, en dan kan moeder lynx weer zwanger worden van nieuwe baby-lynxjes.
Bejaard
De meeste lynxen worden ongeveer 12 jaar oud. Er zijn ook lynxen (in de dierentuin) die tussen de 16 en 24 jaar oud worden. Maar dat zijn uitzonderingen.
Pluimpjes
Bijzonder aan de lynx zijn de pluimpjes op zijn oren. Die zijn vier centimeter lang. Daaraan herken je hem meteen: andere katten hebben dat niet.
De pluimpjes zitten er niet zomaar: ze helpen de lynx om beter te kunnen luisteren. De pluimen zijn een soort antennes. Daarmee hoort de lynx uit welke richting een geluid komt.
Bakkebaarden
Wat ook apart is: de lynx heeft bakkebaarden! We weten niet of die bakkebaarden een speciale functie hebben. Ze zijn in ieder geval lekker warm. En dat is handig, want veel lynxen leven in koude gebieden.
Skelet
Lynxen in het noorden van Europa kunnen 1.30 meter lang worden. Dat is dus gemeten van hun neuspunt tot het laatste staartbotje. De schouderhoogte van een lynx is maximaal 75 centimeter. De schouderhoogte is de afstand van de tenen aan hun voorpoten tot hun schouder net achter het hoofd. Lynxen in het zuiden blijven wat kleiner.
Maag
Lynxen zijn niet kieskeurig als het om eten gaat! Ze lusten een boel… als het maar vlees is! Lynxen eten wel eens grote dieren zoals reeën en zwijnen, maar meestal jagen ze op konijnen, muizen en andere kleine dieren. Op hun menu staan: zoogdieren (zoals een smakelijk konijn), vogels (bijvoorbeeld een vers fazantje), reptielen en amfibieën (heerlijke hagedisjes en kikkers dus), vissen en zelfs grote insecten. Het allerlekkerst vindt hij spitsmuizen, kikkers en salamanders.
Vacht
De vacht van lynxen kan heel verschillend zijn. Alle lynxen hebben een vacht van lange haren die dicht op elkaar zitten. Een dikke, warme vacht dus. Maar de kleur kan nogal verschillen! Sommige lynxen zijn vooral grijs, andere hebben een kaneel-kleurtje. Sommige lynxen hebben een heleboel donkere vlekken, andere hebben er bijna geen.
Staart
Een beetje een zielig onderdeel van de lynx: zijn staart. Het stelt niet veel voor, dat stompe staartje! Bijna alle andere katten hebben mooie, lange staarten. Bij de lynx is het maar een dingetje van 15 centimeter.
Lange poten
Lynxen hebben lange poten. Voor een kat in een koud gebied is dat handig: je buik kan beter niet dicht boven de koude grond hangen!
Best handig, zo’n mama met lange poten.
Voetzolen
De lynx heeft opvallend grote voeten. Net als gewone katten (en honden) heeft de lynx ‘zoolballen’ onder zijn poten. Dat zijn zachte kussentjes waarop hij loopt. Maar de lynx heeft nog iets meer! Tussen die zoolballen zit een kussen van haar. Het beschermt zijn poten tegen de kou. Veel lynxen leven in koude gebieden. Ze moeten vaak door sneeuw en over ijs lopen. Vreselijk koud aan de voeten dus! De haarkussentjes zorgen ervoor dat zijn poten niet bevriezen.
Territorium
Even een vies praatje: mannetjes van de lynx poepen niet alleen omdat ze nodig moeten, ze poepen precies op de grens van hun eigen gebied. Normaal begraven lynxen hun drollen, maar een lynx-mannetje laat ze soms expres op een boomstronk of steen liggen. Daardoor kunnen andere lynxen ruiken dat ze in het gebied van een ander komen. En dat mag niet!