U kunt in drie gevallen met de rechter in aanraking komen: als u een geschil hebt met een andere burger (of met een als burger optredende overheid), als u een strafbaar feit heeft gepleegd en als u het met de overheid aan de stok heeft. In het eerste geval krijgt u te maken met de burgerlijke rechter, in het tweede met de strafrechter en in het derde met de administratieve rechter. Buiten beschouwing zijn gelaten de rechtspraak voor speciale groepen mensen: de militaire rechtspraak en het ambtenarengerecht.
De burgerlijke rechtspraak en de strafrechtspraak worden uitgeoefend door kantongerecht, arrondisse-mentsrechtbank, gerechtshof en Hoge Raad.
Kantonrechter
Wat betreft de burgerlijke zaken behandelt de kantonrechter o.a. vorderingen tot een bepaald bedrag, huurzaken, arbeidszaken, pachtzaken, zaken betreffende huurkoop en koop op afbetaling. Aan strafrechtelijke zaken komen vrijwel alleen overtredingen (uitgezonderd economische) voor de kantonrechter
Arrondissementsrechtbank
Gerechtshof en Hoge Raad
Administratieve rechtspraak
Heeft u een geschil met de overheid, dan biedt de administratieve rechtspraak velerlei wegen. Zo zijn er de belastingkamers, het College van Beroep voor het bedrijfsleven, de Raden van Beroep en de Centrale Raad van Beroep. Wordt u door een overheidsbeslissing rechtstreeks benadeeld, dan kunt u een zogenaamde AROB (Administratieve Rechtspraak Overheidsbeschikkingen)-procedure starten bij de Mdeling Rechtspraak van de Raad van State. U moet dan wel alle andere beroepsmogelijkheden eerst hebben doorlopen.Van uitspraken van de arrondissementsrechtbank kunt u bij het gerechtshof in beroep gaan. De Hoge Raad behandelt vrijwel uitsluitend cassatiegevallen. Er wordt dan niet meer over de feiten geoordeeld, maar alleen nog gekeken of het recht goed is toegepast.Bij de arrondissementsrechtbank komen vrijwel alle zaken die de kantonrechter niet behandelt en hoger beroep op uitspraken van laatstgenoemde. Elk kort geding wordt door de president van de rechtbank behandeld. Tot de rechtbank behoren O.a. de politierechter, de kinderrechter en de economische politierechter.