Indonesie is in aardrijkskundig opzicht een uniek verschijnsel: een reusachtig complex van meer dan 3000 eilanden. Dit eilandenrijk beslaat een gebied zo groot als heel Europa en is van oost naar west meer dan 5000 km lang. Het vormt als het ware een brug tussen Azie en Australia. Indonesie valt uiteen in drie eilandengroepen: de Grote Sunda Eilanden, de Kleine Sunda Eilanden en de Molukken.
Chinese handelaren en zeerovers moeten de eilanden van het huidige Indonesie reeds in het begin van onze jaartelling hebben bezocht. Korte tijd later zijn uit Voor Indie de hindoes gekomen. Hun doel was misschien eveneens te kopen wat er te kopen viel en weg te halen wat niet te koop was. Maar zexbrachten ook hun godsdienst mee. Oude gebouwen als de beroemde Borobudurtempel getuigen er nog van. Op het einde van de 15e eeuw moesten de hindoes plaatsmaken voor de mohammedanen, die op hun beurt hun godsdienst invoerden. Toen kwamen de Europese veroveraars. Ze waren voorafgegaan door enkele afzonderlijke reizigers. De eerste Europeaan die Indonesie wist te bereiken, schijnt de Byzantijnse koopman Cosma Indicipleuste te zijn geweest. En tegen het jaar 1290 zette de ItaIiaan Marco Polo er voet aan wal. In de zestiende eeuw werd de vruchtbare archipel een twistappel van Portugezen, Spanjaarden, Engelsen en Nederlanders, waarvan de laatsten uiteindelijk de overwinning behaalden. Hun Oost-Indische Compagnie stichtte vanaf 1602 zogenaamde factorijen (= handelskantoren) en wist een enorme rijkdom te vergaren.
In het vaderland bracht dit een grote bloei van kunsten en wetenschappen met zich mee: de Gouden Eeuw. Door oneerlijkheid, concurrentie en opstanden ging de Oost-Indische Compagnie ten slotte te gronde eh als Nederlands-Indie werden de eilanden een Nederlandse kolonie. Dat bleef zo tot 1949, toen de onafhankeliike republiek Indonesie werd uitgeroepen.
EEN VULKANISCH GEBIED
In 1883 verwoestte de uitbarsting van de Krakat Straat
In de straat Sunda tussen Java en Sumatra het eiland dat door deze vulkaan zelf gevormd werd. Van de 31 km2 land die boven de zeespiegel uitstaken, bleven amper 10 km2 over. Men heeft berekend dat de kracht van de uitbarsting waarschijnlijk gelijk was aan die van de explosie van 12 waterstofbomen. Ongeveer 36.000 mensen verloren het leven. Er werden vloedgolven gevormd die tot 20 m boven het normale peil reikten. In heel Indonesie bevinden zich trouwens vulkanen. Ze zijn merendeels nog actief. De Krakatau had een nieuwe maar minder hevige uitbarsting in 1927.
ER WAS EENS EEN CONTINENT
Als we de kaart aandachtig bekijken, kunnen we ons enigszins voorstellen hoe de oude geschiedenis van de aarde verlopen is. Dat is bijvoorbeeld te zien aan de geringe diepte van de zeeen tussen de Indonesische eilanden en het Aziatische vasteland en ook tussen de eilanden onderling. Dan ligt de conclusie voor de hand dat we hier niet met een willekeurige archipel te maken hebben, maar met delen van een oud continent. Waarschijnlijk maakte dat continent, samen met Azie, Australie, Antarctica (Zuidpoolgebied), Afrika en Zuid-Amerika, eens deel uit van een reusachtig zuidelijk continent dat de geleerden ‘Gondwana’ noemen. Een van de bewijzen hiervoor zou een versteende schedel zijn die in 1890 op Java werd gevonden. Hij heeft toebehoord aan de Pithecanthropus Erectus, het oudste bekende menselijke wezen, eeii tussenvorm tussen de mens en de aap. En omdat deze aapmens ook in Oost-Azie geleefd blijkt te hebben, denkt men dat hij Java bereikt heeft toen er nog een verbinding over land met dit eiland was.
Indonesie
Totale oppervlakte: 1,9 miljoen km2. Aantal inwoners: 119.200.000 wat de Indonesiers tot een van de grootste volkeren ter wereld maakt.
Bevolkingsdichtheid: 62 inwoners per km2.
Godsdienst: ongeveer 90% van de bevolking is mohammedaans, daarnaast zijn er ongeveer 1 miljoen boeddhisten, vooral onder de Chinezen.
Taal: Er worden honderden talen en dialecten gesproken waarvan echter slechts enkele, zoals het Javaans, het Sundaas en het Maleis, door grote gemeenschappen.
Munteenheid: Derupiah.
De Grote Sunda Eilanden:
Java is met zijn 570 inwoners per km2 een van de dichtstbevolkte gebieden ter wereld. En dat terwijl het tevens het meest vulkanische deel van de aarde is! Maar de vulkanische as van de uitbarstingen heeft de grond bijzonder vruchtbaar gemaakt. Daarom hebben de Nederlandse kolonisten er indertijd grote plantages kunnen aanleggen van tropische produkten zoals rijst, soja, tabak, suiker en thee.
Het landschap wordt er vaak bepaald door terrasvormige sawa’s, die aangelegd zijn ten behoeve van de natte rijstbouw.
Sumatra: Dit Indonesische eiland is bergachtig in het westen en laag en moerasachtig in het oosten. Het levert een belangrijk aandeel in de rubberproduktie.
Borneo: Het noorwestelijke gebied was vroeger een Engelse kolonie en is nu onder Maleise heerschappij. In het woeste binnenland wonen de Dajaks (letterlijk: binnenlanders) die bekend staan als koppensnellers. Het betekent dat ze andere stammen plegen te overvallen en de hoofden van de verslagen vijanden als torfeeen meevoeren. Dit gebruik is echter bijna verdwenen.
Celebes: Net als Sumatra en Java is het een sterk beweeglijk gebied met veel aardbevingen en vulkanisme.
De Kleine Sunda Eilanden: Vroeger maakten deze eilanden, die eveneens van vulkanische oorsprong zijn, deel uit van het grote eiland Java, waarvan ze thans( gescheiden zijn door ondiepe zeeengten. Bali is vanwege zijn landschap en zijn kunst een toeristische attractie van de eerste orde. Tot de meest typische kunstuitingen van de Baliers horen de tempelspelen: pantomimes waarin grillige duivelse figuren worden getoond en waarin fijnzinnige gebaren de gevoelens moeten uitdrukken. Ze zijn te vergelijken met de Javaanse wajangspelen, maar ze zijn rijker van inhoud en uitbeelding.
De Molukken: De Molukken stonden altijd bekend als de specerijeneilanden. De Banda Eilanden bijvoorbeeld leveren nog steeds nootmuskaat en foelie, en van Ambon komen kruidnagels.
Ten oosten van de Molukken ligt Nieuw-Guinea (West-Irian) waarvan het westerlijke deel nog wat langer dan de rest van Indonesie in Nederlandse handen bleef maar dat in 1963 werd overgedragen.